5


Translate

19 Ιουλ 2020

Ο Δημήτρης Ιωαννίδης και η σκιώδης φιγούρα του

Δεν είναι διόλου εύκολο, να ξεχωρίσουμε κάποιον από τους πρωταγωνιστές του Απριλιανού καθεστώτος του 1967. Όμως εάν υπάρχει μια παρουσία που να έχει προκαλέσει και να συνεχίζει να προκαλεί πολλά αναπάντητα ερωτήματα γύρω από το όνομα του, είναι δίχως αμφιβολία ο σκιώδης  Δημήτρης Ιωαννίδης.
Ένας άνθρωπος με λιγοστούς φίλους, σκληρός και αποφασιστικός, που δε δίσταζε να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο για την επίτευξη των σκοπών του. Ανήκε στους «σκληροπυρηνικούς» της δικτατορίας. Ήταν ο ιδρυτής και αρχηγός της ΕΑΤ-ΕΣΑ, δηλαδή του Ειδικού Ανακριτικού Τμήματος της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας. Μιας οργάνωσης, η οποία είχε οριστεί ως θεματοφύλακας και άγρυπνος φρουρός του καθεστώτος του ΄67. Πολλοί άνθρωποι βασανίστηκαν στα κρατητήρια της ΕΣΑ από τους ανθρώπους του Ιωαννίδη. Κάποιο μάλιστα, πέθαναν κιόλας.
Σίγουρα η δράση του Ιωαννίδη κατά την διάρκεια του δικτατορικού καθεστώτος, αλλά και πριν από αυτό, είναι αξιοσημείωτη και αξίζει να τη μελετήσουμε. Θα σταθούμε όμως όχι τόσο στις πράξεις του αυτές καθαυτές αλλά στο τι τον οδήγησε ώστε να τις πραγματοποιήσει. Πιστεύω λοιπόν πως μια ψυχολογική προσέγγιση θα μας δώσει πολλές απαντήσεις στις ερωτήσεις που θέτει η ιστορία, οι οποίες παραμένουν αναπάντητες: τι οδηγεί ένα ανθρώπινο ον να ασελγήσει βίαια πάνω σε ένα άλλο; αρκεί η ιδεολογία και το υπέρμετρο συναίσθημα ή μήπως υπάρχουν άλλοι, ψυχολογικοί παράγοντες, οι οποίοι δρουν ανεξάρτητα και πολύ πιο μπροστά, καθορίζοντας την ψυχοσύνθεση του ατόμου; Το παρελθόν, μας δίνει πολλές απαντήσεις. Ας το ακολουθήσουμε.
Ένα σύντομο βιογραφικό.
Γεννημένος στις 13 Μαρτίου του 1923 στην Αθήνα, ο ταξίαρχος Ιωαννίδης προερχόταν από εύπορη οικογένεια. Λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου μπήκε στην Σχολή Ευελπίδων και το 1945, μετά την απελευθέρωση, αποφοίτησε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Αν και στην Αλβανία δεν πολέμησε (όπως όλοι οι πρωτοετείς Ευέλπιδες), ωστόσο πήρε μέρος στη μάχη της Κρήτης (1941), ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής συμμετείχε στον ΕΔΕΣ, την μεγαλύτερη μη κομμουνιστική αντιστασιακή οργάνωση. Ο Εμφύλιος θα τον βρει στα τάγματα εθνοφυλακής να μάχεται κατά του ΔΣΕ (Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, αντάρτικου στρατού του ΚΚΕ).
Πριν τελειώσουν οι εχθροπραξίες θα έχει  μετακινηθεί στη Μακρόνησο, τον διαβόητο τόπο μαρτυρίου για τους κομμουνιστές «και τους συνοδοιπόρους τους», όπου θα μετατραπεί σε έναν από τους πιο δυσώνυμους βασανιστές. Ο διευθυντής της παλιάς «Ελευθεροτυπίας», Σεραφείμ Φυντανίδης, σε μία συνέντευξή του στη «Μηχανή του Χρόνου» είχε αναφέρει την περίπτωση του συναδέλφου του δημοσιογράφου Πότη Παρασκευόπουλου, του οποίου ο Ιωαννίδης είχε σπάσει τα πόδια με κλομπ. Άλλοι Μακρονησιώτες εξόριστοι θυμούνται τη διαβόητη «χαράδρα», ένα σημείο στο νησί, όπου πραγματοποιούνταν ομαδικοί βασανισμοί πολιτικών κρατουμένων, τους οποίους υπέβαλλαν στο μαρτύριο της φάλαγγας, των εικονικών εκτελέσεων κ.ά. Ο λοχαγός Ιωαννίδης ήταν κι αυτός εκεί…
Μετά την ανατροπή της δημοκρατίας του 1967, ο ταξίαρχος πλέον Ιωαννίδης διορίστηκε από το καθεστώς επικεφαλής του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης και της ΕΣΑ (Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας). Από αυτό το σημείο ξεκινά η ιστορία που μας ενδιαφέρει. Μια ιστορία που γράφτηκε με το αίμα και τις κραυγές όσων αντιστεκόντουσαν. Πολλά είναι τα προσωνύμια με τα οποία έχει χαρακτηρισθεί ο Δημήτρης Ιωαννίδης. Μερικά από αυτά – και πιο διαδεδομένα ανάμεσα στους αντιστασιακούς κύκλους -ήταν «ο σκύλος της ΕΣΑ», «ο αλύγιστος», καθώς και «ο αόρατος» (το τελευταίο αυτό του το είχαν κολλήσει επειδή δεν εμφανιζόταν ποτέ ο ίδιος στα βασανιστήρια, περιοριζόμενος στο να κινεί τα νήματα από το παραβάν). Έτσι λοιπόν τον αποκαλούσαν όσοι ήξεραν τα έργα και τον χαρακτήρα του.
Τι λέει η ψυχολογία;
Σύμφωνα με τον Sigmund Freud και με την αρχή του ντετερμινισμού που εισήγαγε, τα γεγονότα που συμβαίνουν στο ανθρώπινο μυαλό δεν είναι τυχαία και ασύνδετα μεταξύ τους. Οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι πράξεις μας που έρχονται στο συνειδητό, είναι μια αλυσίδα από φαινόμενα συνδεδεμένα μεταξύ τους κατά τρόπο αιτιακό. Δηλαδή οι πράξεις που συμβαίνουν στο παρόν συνδέονται με κάποια προηγούμενη εμπειρία που είχε το άτομο στη ζωή του. Η παιδική ηλικία μάλιστα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς τότε δομούνται τα βασικά χαρακτηριστικά της ψυχοσύνθεσής μας. Ένας άνθρωπος που έχει ανατραφεί σε βίαιο περιβάλλον ή έχει βιώσει πολλές συγκρούσεις κατά την διάρκεια των παιδικών του χρόνων, μπορεί όταν μεγαλώσει να εμφανίσει μια βίαιη, ακόμα και διαστροφική συμπεριφορά. Πρόκειται για το λεγόμενο «σύνδρομο ανταπόδοσης», το οποίο εάν προληφθεί και λάβει την απαραίτητη ψυχιατρική βοήθεια, μπορεί να αντιμετωπιστεί. Το επικίνδυνο είναι όταν αφεθεί να διογκωθεί.
Η περίπτωση Ιωαννίδη
Ο Ιωαννίδης μπορεί λοιπόν να είχε ένα βίαιο παρελθόν, να είχε ζήσει σε ένα αυστηρό περιβάλλον, με πολλές συγκρούσεις και συναισθηματικές (κατά)πιέσεις από την οικογένειά του ή και άλλους. Και ίσως αυτές οι εμπειρίες να τον είχαν κάνει τόσο σκληρό. Το σίγουρο (και ιδιαιτέρως προβληματικό) πάντως είναι πως δεν είχε έντονο το ερωτικό συναίσθημα για το άλλο φύλο. Όπως είχε δηλώσει κάποτε ο ίδιος, φοβόταν τις γυναίκες και ιδιαίτερα τις όμορφες. Δεν έκανε οικογένεια ούτε απέκτησε παιδιά, ήταν ανύπαντρος και έμενε με τη μητέρα του μέχρι και την φυλάκισή του. Αγαπούσε όμως την πειθαρχία και την τάξη σε σημείο εμμονής. Ενδεχομένως η αποξένωσή του από το αντίθετο φύλο και η ερωτική του ατολμία να τον έστρεψαν στο να λατρεύει ακόμα περισσότερο τον στρατιωτικό τρόπο ζωής και την αυστηρή πειθαρχία, την οποία πρέσβευε και ακολούθησε σε όλη του την ζωή. Ενδεχομένως δηλαδή να είχε βρει σε αυτήν ένα είδος υποκατάστατου για την ερωτική του δίψα και τη μοναξιά. Βεβαίως είχε και την ιδεολογία του, τον μανιώδη αντικομμουνισμό του, που είχε αρχίσει να δομεί μέσα του ήδη από την εποχή του Εμφυλίου ή και νωρίτερα. Όμως δεν ήτανε μόνο αυτό.
Μέσα από τις πράξεις του διακρίνουμε συμπτώματα ανταπόδοσης των βαθύτερών του απωθημένων. Η επιβολή της  εξουσίας με απάνθρωπο τρόπο και η κατοχή δύναμης τον έκαναν να νιώθει δυνατός, σίγουρος για τον εαυτό του. Ήταν για αυτόν ένας λόγος ύπαρξης.Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ είχε την ευκαιρία ήδη από το 1967 να καταλάβει κυβερνητική θέση, εκείνος την αρνήθηκε και προτίμησε να μείνει για πάντα στο πολιτικό παρασκήνιο, διοικητής του μηχανισμού βασανισμών και ανακρίσεων που ο ίδιος δημιούργησε, της διαβόητης ΕΑΤ-ΕΣΑ. Η προτίμησή του αυτή δεν μπορεί να ερμηνευτεί μόνο με βάση την εμπάθειά του προς τους κομμουνιστές.
Δημήτρης Ιωαννίδης
Αποκαλύπτει ενδεχομένως και μία διαστροφική αγάπη του για την σαδιστική βία, αφού μόνο ένας ψυχολογικά διαταραγμένος άνθρωπος θα μπορούσε να κάνει «έργο ζωής» τα βασανιστήρια κατανικώντας τις όποιες ενοχές και μην αισθανόμενος κανέναν πόνο, κανέναν οίκτο για τα θύματά του. Εκτός αν αυτή η απάθειά του προέκυπτε από την ιδεολογική του πώρωση, που τον έκανε να βλέπει τα θύματά του όχι σαν ανθρώπους αλλά σαν «μιάσματα» που έπρεπε να εξοντωθούν «για το καλό της πατρίδας». Έτσι ένοιωθαν και οι ναζί απέναντι στους Εβραίους, γιατί όχι κι εκείνος απέναντι στους δικούς μας αντιστασιακούς και δημοκράτες;
πηγη maxmag.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου