«Προσγειώθηκε Μυστηριώδες Διαστημόπλοιο στον Νέστο» (ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΑΞΙΖΕΙ ΤΟΝ ΚΟΠΟ)

Αν ισχύει ότι η διακόσμηση του σπιτιού είναι ο καθρέφτης της ψυχής, τότε ο Θανάσης Βέμπος θα μπορούσε να είναι ο Έλληνας Fox Mulder και σίγουρα να έχει «επισκεφτεί» διάφορα παράλληλα σύμπαντα. Στην πολύβουη και όμορφη Κυψέλη, μπαίνοντας στον χώρο του, βρέθηκα σε έναν μαγικό αλλόκοσμο.
Ανάμεσα σε σύμβολα μυθικών πολιτισμών, οροσειρές από ντοσιέ με αρχειοθετημένα αποκόμματα παράξενων ελληνικών δημοσιευμάτων, μοντέλα του Απόλλων 11 και άλλων διαστημικών οχημάτων, φωτογραφίες από μέρη που πιστεύεις ότι είναι τόσο απόμακρα που δεν θα τα επισκεφτείς ποτέ και βλέποντας μόνο βιβλία αντί για τοίχο, αναρωτιέσαι αναπόφευκτα τι μπορεί να σου πει αυτός ο άνθρωπος.
Είναι ένας από τους πιο αξιόλογους μελετητές του παραφυσικού, συγγραφέας και δημοσιογράφος που δεν ακολούθησε τις τυπικές του σπουδές στη βιοϊατρική αλλά αφιερώθηκε στην έρευνα του παράξενου και στη συγγραφή των όσων γνώρισε. Και φυσικά δεν θα μπορούσα να ξεκινήσω από καμία άλλη ερώτηση σε αυτήν τη συνάντηση.

Ακρόπολις 1977: Για κάποιους δεν είμαστε μόνοι στο σύμπαν

Τελικά είμαστε μόνοι στο σύμπαν; Υπάρχουν εξωγήινοι ή όχι;

Θανάσης Βέμπος -  Η ερώτηση είναι χιλιοειπωμένη, πλην όμως παραπλανητική και λανθασμένη. Παραπλανητική επειδή παραπέμπει στην απελπιστικά κλισέ εικόνα του εξωγήινου με το τεράστιο κεφάλι και τα τεράστια μάτια. Άντε να πάει και σε πιο εξωτικές μορφές ζωής, βασισμένες στο DNA ή κάπου αλλού – πάντα όμως σε πλανητικές επιφάνειες. 

Το θέμα της εξωγήινης ζωής είναι βεβαίως τεράστιο, όμως οι λέξεις δημιουργούν καλούπια και παρωπίδες και μας εμποδίζουν να σκεφτούμε ευρύτερα. Επίσης, η ερώτηση είναι λανθασμένη επειδή το τι «πιστεύω» εγώ ή οποιοσδήποτε άλλος δεν έχει και μεγάλη σημασία. 

Η πίστη αφορά τη θρησκεία, τη συζυγική ζωή ή τις τραπεζικές συναλλαγές, όχι την πραγματική γνώση. Αν έχει καμία σημασία, ναι, θεωρώ ότι υπάρχουν «εξωανθρώπινες νοημοσύνες», με την ευρύτερη έννοια, ότι υπήρχαν πάντα και ότι βρίσκονταν πάντα ανάμεσά μας, απλώς εκδηλώνονταν και εκδηλώνονται με διαφορετικούς τρόπους αναλόγως της κοσμοθέασης και της αντίληψης της κάθε εποχής. 

Σήμερα που γνωρίσαμε πόσο μεγάλο είναι το σύμπαν, τι θα πει διαστρικές αποστάσεις και διαθέτουμε αστροναυτική και διαστημική τεχνολογία, οι νοημοσύνες αυτές είναι «εξωγήινοι» που είτε έρχονται με «UFO» είτε βρίσκονται «κάπου εκεί», στον πλανήτη κάποιου άστρου. Πριν από μερικούς αιώνες ήταν δαίμονες, άγγελοι, ξωτικά, πνεύματα ή θεοί. Όλα αυτά βεβαίως θεωρούνται σήμερα δεισιδαιμονίες και ανοησίες, αλλά εξίσου ανόητη θα φαντάζει μετά από κάμποσο καιρό και η σημερινή μας στερεότυπη αντίληψη περί «εξωγήινων».

Βραδυνή 1959: Σοβαρές επίκαιρες ειδήσεις της κυβέρνησης δημοσειεύονταν μαζί με ειδήσης για Α.Τ.Ι.Α.

Πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με την έρευνα;

Θα περιέγραφα τον εαυτό μου ως ερευνητή του αγνώστου και του μυστηρίου. Το ενδιαφέρον μου ξεκίνησε από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Δεν είχα κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα αλλά μπήκα στον κόσμο της έρευνας μέσω των βιβλίων, γιατί είχαμε πολλά στο σπίτι. Με ποια πεδία ασχολείσαι περισσότερο;

Πάντα με συναρπάζει το μυστήριο, ό,τι ξεφεύγει από τα τετριμμένα. Κι αυτό έχει αντίκρισμα σε πολλούς τομείς. Καταπιανόμουν με ένα σωρό πράγματα – από τα μυστήρια της επιστήμης μέχρι τα αινίγματα της θρησκείας, από τα ανεξήγητα φαινόμενα μέχρι την αστροναυτική, κι ένα σωρό άλλα. Οι τυπικές σπουδές μου είναι βιοϊατρικές, αλλά έχω μελετήσει πολλά θέματα κι έχω «σπουδάσει» πράγματα με την έννοια της ενασχόλησης και της μελέτης. 

Στην αρχή είχα ενδοιασμούς που ασχολούμουν με ετερόκλητα πράγματα, φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους. Βέβαια όλα αυτά συνδέονταν, κάτι που δεν άργησα να καταλάβω. Το άγνωστο δεν έχει συγκεκριμένη ταυτότητα – υπάρχει παντού, σε όλους τους τομείς της γνώσης, είτε αυτή λέγεται επιστήμη είτε αποκρυφισμός είτε καθημερινή πραγματικότητα.

Ταξίδι σε μία πόλη των Μάγιας, την Palenque, για έρευνα

Τα αποτελέσματα της έρευνάς σου πώς τα αξιοποιείς;

Έχω γράψει καμιά εικοσαριά βιβλία και εκατοντάδες άρθρα πάνω σε δεκάδες θέματα. Παράλληλα, έχω μεταφράσει κάμποσες δεκάδες βιβλία. Έχω διαβάσει χιλιάδες τόμους, αμέτρητα έγγραφα και περιοδικά. Αν είχα ένα ευρώ για κάθε σελίδα που έχω διαβάσει στη ζωή μου, ίσως και να ξεπλήρωνα το ελληνικό δημόσιο χρέος. 

Έχω επίσης γράψει αρκετά διηγήματα επιστημονικής φαντασίας –τα οποία πρόσφατα εκδόθηκαν όλα μαζί σε δυο τόμους– και ένα μυθιστόρημα. Ένα κομμάτι με το οποίο παθιάζομαι ως αναγνώστης αλλά και ως συγγραφέας είναι η επιστημονική φαντασία. Αν η κλασική λογοτεχνία αφορά τη σχέση του ανθρώπου με τη γη και την καθημερινή πραγματικότητα, η καλή επιστημονική φαντασία (γιατί υπάρχουν καλά και κακά δείγματα) αφορά τη σχέση του ανθρώπου με το σύμπαν. 

Η δραστηριοποίηση στην επιστημονική φαντασία μού παρέχει έναν τρόπο έκφρασης για πράγματα που θέλω να μεταδώσω και τα οποία δεν μπορούν να εκφραστούν διαφορετικά, π.χ. με ένα βιβλίο non-fiction ή ένα άρθρο πραγματολογικό.

Αθηναική 1967: Οι ιπτάμενοι δίσκοι για κάποιους είναι πραγματικότητα και όχι επιστημονική φαντασία

Πώς πραγματοποιείς την έρευνά σου;

Η έρευνά μου έχει πολλά πεδία. Τις περισσότερες φορές επιδιώκω ο ίδιος να βιώσω, να μάθω τι υπάρχει. Χρειάζεται κόπος και θυσίες για να είσαι ερευνητής. Δεν γίνεσαι γνώστης και ερευνητής επειδή απλώς γράφεις ή διαβάζεις, αλλά επειδή εμβαθύνεις και εξελίσσεσαι μέχρι να βρεις απάτητους δρόμους.
Πήγαμε στο Νησί Όπου Γίνονται οι Περισσότερες Αυτοκτονίες στην Ελλάδα

.
Έχεις μια τεράστια συλλογή από αποκόμματα εφημερίδων. Πώς τα απέκτησες όλα αυτά;

Είναι τεράστιο το αρχείο μου, δεκάδες ντοσιέ με δεκάδες χιλιάδες αποκόμματα. Από το 1989 αρχειοθετώ σε ηλεκτρονική μορφή άρθρα και δημοσιεύσεις από περιοδικά, κείμενα, εφημερίδες, είναι γύρω στις 30.000 καταχωρίσεις. 

Τα θέματα είναι επί παντός επιστητού, όχι μόνο για το παραφυσικό, αλλά και θέματα ιστορικά, κοινωνικά, επιστημονικά, πολιτικά, συνωμοσιολογικά και ένα σωρό άλλα. Όσον αφορά το παραφυσικό, με ενδιέφερε πάρα πολύ η εκδήλωσή του στην Ελλάδα, πώς ήταν το «τοπίο» της εκάστοτε κοινωνίας, πώς το χρωμάτιζε η κάθε περίοδος, τι σήμαινε γι' αυτήν. Είναι ο καθρέφτης της κάθε εποχής το παραφυσικό, αποκαλύπτει καθετί που μας φοβίζει ή που μας είναι άγνωστο.

Ακρόπολις 1957: Μάρτυρες, όχι για κλοπή ή για φόνο, αλλά για ιπτάμενα αντικείμενα που προσγειώνονται σε σπίτια

Πόσο εύκολο ήταν να τα συλλέξεις όλα αυτά;

Πέρα από όσα μάζευα με δυσκολία από περιορισμένες πηγές τα 35 τελευταία χρόνια, εμπλούτισα το αρχείο μου τρομερά κάνοντας έρευνα στις παλιές εφημερίδες πριν από τέσσερα χρόνια. Πήγαινα συστηματικά επί δύο χρόνια σε βιβλιοθήκες, έβρισκα παλιά δημοσιεύματα από το 1800... Μέχρι το 1980 τα φωτογράφιζα και τα αποδελτίωνα. «Ξέθαψα» χιλιάδες περιπτώσεις και το αποτέλεσμα ήταν να βγει το 2013 το βιβλίο μουΤο Πνεύμα του Χρόνου, το οποίο είναι ουσιαστικά η ιστορία του παραφυσικού στην Ελλάδα μέσα από τα μάτια των εφημερίδων συγκεκριμένα.

Στη Γροιλανδία για έρευνα

Παλαιότερα η κοινωνία ήταν πιο δεκτική στο παραφυσικό απ' ό,τι τώρα;

Σε πολλές περιόδους, ναι. Ανακάλυψα ειδήσεις, άρθρα π.χ. για UFO, για παραψυχολογικά φαινόμενα, για παραφυσικά συμβάντα, τα οποία αντιμετωπίζονταν φυσιολογικά, δεν ήταν τόσο εχθρικοί οι δημοσιογράφοι και το κατεστημένο όσο έγιναν μετά. Μάλιστα, πολλά τέτοια δημοσιεύματα τα τοποθετούσαν δίπλα από μια επίκαιρη πολιτική είδηση. Τότε υπήρχαν φρέσκες ιδέες, ήταν ευνοϊκή η περίοδος ως προς αυτά, δεν τα χλεύαζαν. Σήμερα είναι μπανάλ το παραφυσικό, έχουμε απομυθοποιήσει τα πάντα, έχουμε καταρρίψει τα πάντα, δεν πιστεύουμε τίποτα και σε τίποτα, δεν μας ενδιαφέρει τίποτα πραγματικά. Σημαντικό είναι επίσης ότι τότε τα κανάλια πληροφόρησης ήταν μαζικοποιημένα και ολιγάριθμα, ενώ σήμερα έχει αποκεντρωθεί η ενημέρωση.

Ακρόπολις 1982: Οι δημοσιογράφοι έκαναν έρευνα για στοιχειωμένα σπίτια και μαγικά παιδιά

Οι σημερινές ειδήσεις τι θεωρείς ότι «καθρεφτίζουν» για την κοινωνία μας;

Η κοινωνία μοιάζει να έχει παρανοήσει και να έχει αποβλακωθεί ταυτόχρονα. Οι συνωμοσιολόγοι βρίσκονται πλέον μέσα στη Βουλή, κι αυτό δυστυχώς δείχνει πολλά για την ελληνική κοινωνία. Το λέω με την έννοια της συνωμοσιο-παράνοιας.

 Σίγουρα υπάρχουν συνωμοσίες και μυστικά παιχνίδια, αλλά εδώ και χρόνια το πράγμα έχει ξεφύγει τελείως, η συνωμοσιο-παράνοια έχει ξεχειλίσει και πλημμυρίσει τα πάντα – από τον πολιτικό λόγο μέχρι την καθημερινή πραγματικότητα. 

Ακόμα χειρότερα, μοιάζει με μαύρη τρύπα που απορροφά οτιδήποτε την πλησιάζει και το αφομοιώνει. Η μετατροπή της συνωμοσιο-παρανοϊκής «σκέψης» σε αδιαμφισβήτητο καθεστώς και κατεστημένο τρόπο σκέψης και δράσης φανερώνει ότι μεγάλο μέρος της κοινωνίας έχει αποκτήσει ψυχοπαθολογικό χαρακτήρα.

Έθνος 1955: Μαρτυρίες από πλήρωμα αεροπλάνου που συναντάνε A.T.I.A.

Πού πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό;

Στο ότι η κοινωνία έχει «απομαγευτεί» (disenchanted), όπως λένε οι εθνολόγοι. Κάποτε αποδεχόμασταν το υπερβατικό, ενώ τώρα πρέπει να είναι προβλέψιμο και εξηγήσιμο το καθετί, να είναι προβλέψιμη και εξηγήσιμη η κάθε καταστροφή, αναποδιά ή αρνητική εξέλιξη. Δεν υπάρχει πια χώρος για το υπερβατικό, το υπερφυσικό, το θείο ή το αλλοκοσμικό. Κι αυτό έχει βεβαίως τεράστιες συνέπειες, γιατί αν το εκδιώξεις με τις κλοτσιές από την πόρτα, αυτό μπαίνει κρυφά από την κλειδαρότρυπα. Η σύγχρονη κοινωνία –παγκοσμίως– όχι μόνο είναι ανάπηρη υπερβατικά, αλλά και καθηλωμένη στον φόβο και την υποχονδρία. Όλα μας απειλούν, όλα είναι επικίνδυνα, ανθυγιεινά, βλαβερά, το ίδιο το μέλλον είναι ένας μπαμπούλας.

Ακρόπολις 1931: Η τηλεκίνηση ήταν είδηση και όχι υπερβολή

Πόσο εύκολο είναι να θεωρείσαι αξιόπιστος ερευνητής σε αυτά τα πεδία;

Πάντα υπήρχαν οι επιτήδειοι, οι ανόητοι και οι συνωμοσιο-παρανοϊκοί. Έχει ξεφύγει όμως το θέμα τα τελευταία χρόνια, η παράνοια έχει γίνει καθεστώς. Ο μόνος τρόπος να αντιδράσεις είναι η λογική και να μη δίνεις «στόχο». Τράβα όταν σε σπρώχνουν και σπρώξε όταν σε τραβάνε.

Ακρόπολις 1969: Για κάποιους δεν είμαστε μόνοι στο σύμπαν

Ένα μεγάλο μέρος της έρευνάς σου βασίζεται στα ταξίδια. Ποιο ήταν το πιο σημαντικό που έμαθες από αυτά;

Ήθελα πάντα να εξερευνώ νέους τόπους και αφού δεν έχουν εξελιχθεί οι διαστημικές συγκοινωνίες και μπορώ να πάω εκεί μόνο μέσα από τις ταινίες και τα βιβλία, επιδίωξα να πάω σε μέρη που μπορώ! Ταξίδεψα σε πάνω από 40 χώρες για να βρω πράγματα που ήξερα ότι υπήρχαν ή που είχα φανταστεί ότι υπήρχαν. Εκτός του ότι απέκτησα από τα μέρη εκείνα βιώματα, στοιχεία για την έρευνα και ενδιαφέρουσες γνωριμίες, το σημαντικότερο ήταν ότι «χανόμουν και ξαναβρισκόμουν». 

Αυτό είναι και η ουσία του πράγματος, δεν μπορείς να βρεις τον εαυτό σου αν δεν τον χάσεις πρώτα. Δεν πάω για αναψυχή, δεν θέλω ανέσεις και αιρκοντίσιον, δεν θέλω πεντάστερο ξενοδοχείο, δεν είμαι τουρίστας˙ είμαι ταξιδευτής. Πάω στην άκρη του κόσμου μόνος μου, βιώνω την καθημερινότητα εκεί για βδομάδες και μήνες, χωρίς κινητό, χωρίς τίποτα να με συνδέει με αυτό που άφησα. Νιώθω σαν να βρίσκομαι σε άλλο πλανήτη, αλλά μόνο έτσι μυείσαι. Η μύηση είναι ένας μικρός θάνατος.

 Περνάς με ένα κβαντικό άλμα μια άβυσσο κι αυτό μπορεί να είναι επώδυνο. Αλλά χωρίς ρίσκο και δοκιμασία δεν αξίζει τίποτα.

Το νέο βιβλίο του Θανάση Βέμπο

Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε το νέο σου βιβλίο. Πες μας τι αφορά.

Κυκλοφόρησε αυτό τον μήνα το Το Σχήμα Πρωθύστερο, που είναι αρκετά διαφορετικό από όλα τα προηγούμενα. Είναι πολύ δύσκολο να περιγράψω με λίγα λόγια τι πραγματεύεται. Ας πούμε ότι καταπιάνεται με τα μυστήρια του χρόνου, με τις προσωπικές μου εμπειρίες αλλά και με τις άμεσες προοπτικές της ελληνικής καθημερινής πραγματικότητας. Είχα ξεκινήσει να γράφω το κείμενο τον περασμένο Οκτώβριο επειδή είχαν συμβεί κάποια περίεργα γεγονότα στη ζωή μου και στην κοινωνία. Βλέποντάς το αναδρομικά, αντιλαμβάνομαι ότι με οδήγησαν συνδυαστικά στη συγγραφή του βιβλίου. Έχω δημιουργική εμμονή με τον χρόνο και τα περίεργά του. Όλα συγκεράζονται σε αυτό το βιβλίο. Έχει σχέση με τη συγχρονικότητα, με την πρόγνωση, με την επιστημονική φαντασία, με την ελληνική κοινωνία και πώς θα εξελιχθεί στο μέλλον, τον παροντισμό, το Project Timeslip (αφορά 135 ζευγάρια φωτογραφιών της παλιάς και νέας Αθήνας, κυρίως της Κυψέλη

Απογευματινή 1954: Όταν και οι διάσημοι έμπαιναν στο παιχνίδι των εξωγήινων

Μέσα από αυτή την πορεία έρευνας, έχεις βγάλει κάποιο συμπέρασμα;

Κάνε αυτό που πραγματικά θέλεις, ό,τι κι αν είναι αυτό, με σεβασμό και ισορροπία στον εαυτό σου. Αν δεν ξέρεις τι είναι αυτό που θέλεις, επιδίωξε να το μάθεις προτού να είναι πολύ αργά.

vice.com/gr