Πάμπλο Νερούδα: Προς τη διανόηση της Λατινικής Αμερικής (Ιούνης 1951)

Στην 47η επέτειο από το θάνατο του ποιητή Πάμπλο Νερούδα, δημοσιεύεται το παρακάτω κάλεσμά του προς τους διανοούμενους της Λατινικής Αμερικής ώστε να προσχωρήσουν και αυτοί στο μεγάλο παγκόσμιο λαϊκό κίνημα κατά της εξαπόλυσης του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου από τους ιμπεριαλιστές.

Ο Νερούδα με αυτό το κείμενο δείχνει το δρόμο στους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών και της σημερινής εποχής: να μην είναι εκτός της ζωής του λαού τους, να μην στέκονται αποκλειστικά στα ιδιαίτερα ζητήματά τους, να μη διάκεινται υπέρ κάποιων αγνών ιδανικών γενικώς και αορίστως, αλλά, να συμμετέχουν ολόψυχα και να βγαίνουν μπροστά στους συγκεκριμένους και πολιτικούς αγώνες του λαού τους, αυτής της ανεξάντλητης πηγής έμπνευσης.

***

Πάμπλο Νερούδα: Προς τη διανόηση της Λατινικής Αμερικής (Ιούνης 1951)

Απευθύνομαι προς τη διανόηση της Λατινικής Αμερικής.

Περιόδευσα πρόσφατα στην Ιταλία και τη Γαλλία. Ένας μεγάλος αγώνας για την ειρήνη διεξάγεται σε αυτές τις χώρες. Αυτός ο αγώνας εντείνεται ακριβώς τώρα που οι ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ ξεφορτώνουν όπλα και στρατεύματα στη Δυτική Ευρώπη, καταλαμβάνοντάς την. Η φρίκη των δύο παγκόσμιων πολέμων είναι ακόμα φρέσκια στη μνήμη των λαών. Οι πόλεις ακόμα φέρουν τις πληγές του πολέμου.

Στην Ιταλία και τη Γαλλία, διανοούμενοι υποστηρίζουν τη θαρραλέα καμπάνια για την αποτροπή του πολέμου. Τα έργα πολλών συγγραφέων και καλλιτεχνών προωθούν την επίλυση αυτού του μεγάλου προβλήματος. Πρόσφατα, οι καλύτεροι ιταλοί καλλιτέχνες και γλύπτες συγκέντρωσαν τα έργα τους και οργάνωσαν μια έκθεση με αναπαραστάσεις των δεινών του πολέμου. Η έκθεση απαγορεύτηκε από την ιταλική κυβέρνηση. Όμως η δραστηριότητα και η αντίδραση των καλλιτεχνών επουδενί δεν απέτυχε.

Το περιστέρι της ειρήνης του Πικάσο εκτίθεται σε περίοπτη θέση ανά την Ευρώπη σε εξώφυλλα βιβλίων, σπιρτόκουτα και σε παράθυρα. Όμως πουθενά δεν δημιουργεί τόσο δυνατή εντύπωση όσο στους κατεστραμμένους τοίχους της Δρέσδης ή τις βομβαρδισμένες κατοικίες στο ανατολικό Βερολίνο. Στη Δυτική Γερμανία, το περιστέρι της ειρήνης δεν μπορεί, φυσικά, να εμφανιστεί ανοιχτά. Όμως παρά τη δίωξη, καταφέρνει να εμφανίζεται και πετά κάτω από τη μύτη του ίδιου του Αντενάουερ. Μια όμορφη μέρα, σίγουρα, θα δούμε αυτό το σύμβολο του διεθνούς αγώνα για την ειρήνη να καλύπτει ολόκληρη τη Γερμανία με τα φτερά του.

Επισκέφτηκα επίσης τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης: την Πολωνία, την Τσεχοσλοβακία, την Ουγγαρία και τη Σοβιετική Ένωση. Ξέρω ότι πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν την αλήθεια για αυτές τις χώρες. Όμως είναι σημαντικό να επαναληφθεί άλλη μια φορά, να γίνει γνωστό σε όλους τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Η Σοβιετική Ένωση όχι μόνο ασκεί μια πολιτική ειρήνης, αλλά και βιώνει μια περίοδο δημιουργικής ειρήνης με την πλήρη έννοια του όρου. H ΕΣΣΔ όχι μόνο δείχνει το δρόμο για την ειρήνη στη διεθνή αρένα, αλλά και τον κάνει πράξη εντός των συνόρων της. Δεν υπάρχει πολεμική προπαγάνδα στη Σοβιετική Ένωση. Αντίθετα, στους ήρωες της ειρήνης επιφυλάσσεται περίοπτη θέση.

Μόλις επέστρεψα από τη Μόσχα όπου συνεδρίαζε η κριτική επιτροπή του Διεθνούς Βραβείου Ειρήνης Στάλιν. Και εκεί, ανάμεσα στους τοίχους του Κρεμλίνου, στην αίθουσα του Ανώτατου Σοβιέτ, εμείς, άνθρωποι από διαφορετικές χώρες, σχολαστικά επιλέξαμε τους καλύτερους από τους εξοχότερους μαχητές για την παγκόσμια ειρήνη. Ταυτόχρονα, τα ειρηνικά επιτεύγματα των σοβιετικών λαών – στην επιστήμη, την παραγωγή και την τέχνη – ανταμείφθηκαν με βραβεία Στάλιν. Κάθε πρωί βλέπαμε στις εφημερίδες τις φωτογραφίες συγγραφέων και επιστημόνων – κατόχων βραβείων Στάλιν – όπως και τις φωτογραφίες απλών εργατών. Καθημερινά μας έρχονταν νέα για επιτυχείς εκπληρώσεις πλάνων σε γιγαντιαία εργοτάξια κατασκευής καναλιών και υδροηλεκτρικών σταθμών, αρδευτικών έργων, και επιτυχίες στον αγώνα για να δαμαστεί η φύση και να βελτιωθεί η ζωή των ανθρώπων. Θα ήταν αυτό εφικτό, όπως είπε ο Στάλιν, αν η Σοβιετική Ένωση προετοιμαζόταν για πόλεμο; Είναι δυνατό να επιδίδεται κανείς σε πολεμικές προετοιμασίες και ταυτόχρονα να μειώνει, συστηματικά, τις τιμές για τα αγαθά και να αυξάνει σημαντικά το βιοτικό επίπεδο;

Παρατήρησα την ίδια ενθουσιώδη επιθυμία για ειρήνη και εργασία και στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Παντού σε αυτές τις χώρες, οι λαοί, με υπερηφάνεια μιλούν για την ποσότητα σιτηρών και τον αριθμό βιβλίων και νοσοκομείων που δημιουργήθηκαν από την εργασία. Ποτέ δεν ακούς περί απόκτησης στρατιωτικών βάσεων σε άλλες χώρες ή για “επιτυχίες” στην εξολόθρευση κάποιου λαού στην Αφρική ή την Ασία. Οι λαοί των Νέων Δημοκρατιών μάς παρέχουν μοναδικά διδάγματα αναζωογόνησης. Οι δυτικοί ιμπεριαλιστές φοβούνται αυτή την αναγέννηση της ειρήνης, της εργασίας και της χαράς, φοβούνται αυτή τη δυναμική νεανικότητα. Οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές συκοφαντούν με ιδιαίτερο ζήλο όλες τις εκδηλώσεις ζωής που βρίσκονται πέραν του ελέγχου τους. Όταν αποτυγχάνουν να εμπορεύονται την πραμάτειά τους – όπως την κόκα-κόλα – στην Ανατολική Ασία και στην επιθυμητή ποσότητα, σπεύδουν εκεί με όπλα και αεροπλάνα για να υπερασπίσουν τον “δυτικό πολιτισμό”. Χρωματίζουν τα ονόματα των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων των λαών. Προηγουμένως, μιλούσαν για “κίτρινο κίνδυνο”, τώρα υπάρχει ο “κόκκινος” κίνδυνος.

Όλος ο κόσμος αναρωτιέται: με ποιο δικαίωμα τα αμερικανικά στρατεύματα εισβολείς μετατρέπουν κορεατικά χωριά σε σωρούς από συντρίμμια; Με ποιο δικαίωμα βρίσκονται τώρα στην Ταϊβάν, τη Γαλλία, καλύπτουν την υφήλιο με ναυτικές και στρατιωτικές βάσεις; Όμως εμείς, οι Λατινοαμερικάνοι, δεν θέτουμε αυτό το ερώτημα, γιατί γνωρίζουμε την απάντηση εδώ και καιρό. Πριν από πολλά χρόνια, τα αμερικανικά στρατεύματα επιτέθηκαν στη Βέρα Κρους και το Μεξικό έχασε ένα σημαντικό τμήμα της επικράτειάς του, το οποίο έκτοτε αποκαλείται “αμερικανικό”. Πριν από πολλά χρόνια, μεθυσμένοι και αυθάδεις αμερικάνοι ναυτικοί έλαβαν την δέουσα απάντηση από το χιλιανό λαό όταν πείραξαν χιλιανές κοπέλες στο Βαλπαραΐσο.

Σε απάντηση αυτού, οι Αμερικάνοι έστειλαν πολεμικά πλοία και ανάγκασαν το χιλιανό στόλο να κατεβάσει στο μισό του ιστού τη χιλιανή σημαία. Το σημαντικό ωστόσο, ήταν ότι, λίγο αργότερα, οι Αμερικάνοι κατέλαβαν τα ορυχεία χαλκού στη Χιλή, που θεωρούνταν τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Επίτηδες δεν λέω τίποτα για το Πουέρτο Ρίκο, γιατί τα στρατεύματα των ΗΠΑ επίσης αποβιβάστηκαν με πρόθεση να παραμείνουν.

Πικάσο και Νερούδα (φωτό)

Ενώ οι ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ επιδίδονταν στη “διάσωση του πολιτισμού”, άρχισε να εμφανίζεται μία νέα μαύρη αποικιακή περίοδος για τις λατινοαμερικάνικες χώρες. Ενώ οι αμερικάνικες αράχνες άπλωναν τον ιστό τους στο χαλκό, τη ζάχαρη, το πετρέλαιο, το νίτρο και τον καφέ μας που έστελναν στην Ευρώπη ή μας ξαναπουλούσαν και έχτιζαν ουρανοξύστες στο Ροκφέλερ Σέντερ, εμείς “πετυχαίναμε” ρεκόρ σε πλήθος περιστατικών φυματίωσης και πνευμονοκονίασης, αναλφαβητισμού και φτώχειας. Ο αμερικάνος “επιστήμονας” Βογκτ, κυνικά έγραψε στο πρόσφατο “επιστημονικό” του πόνημα ότι το υψηλό ποσοστό θνησιμότητας στη Χιλή είναι ευλογία για τη χώρα.

Όλοι γνωρίζουν τι συνέβη στη Βολιβία. Το στρατιωτικό πραξικόπημα, που εξυφάνθηκε από την πρεσβεία των ΗΠΑ, ξερίζωσε με μια σπαθιά τα αποτελέσματα των εκλογών στις οποίες ο αντιιμπεριαλιστής υποψήφιος πέτυχε μια συντριπτική πλειοψηφία. Είχε υποσχεθεί στο λαό υψηλότερο βιοτικό επίπεδο και την εθνικοποίηση κάποιων ορυχείων και εργοστασίων. Το λαϊκό σύνθημα προεκλογικά ήταν: “Έξω οι Αμερικάνοι από τη Βολιβία!” Η στρατιωτική χούντα, που δημιούργησε ο πρέσβης των ΗΠΑ, άμεσα άρχισε να ρίχνει τους Βολιβιανούς στη φυλακή και να τους εξορίζει από τη χώρα. “Έξω οι Βολιβιανοί από τη Βολιβία!” ήταν το σύνθημα των μαριονετών της Ουάσινγκτον.

Το πραξικόπημα στη Βολιβία, όπως τόσα άλλα πολιτικά γεγονότα στη ζωή της αμερικανικής ηπείρου, στενά συνδέεται με τα ζητήματα της ειρήνης και του πολέμου. Η νέα στρατιωτική χούντα διακήρυξε ότι η νέα περίοδος δεσποτισμού στη Βολιβία και η στρατιωτική επέμβαση εξαρτάται… από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που ανέλαβε η Βολιβία στο πλαίσιο του Συμφώνου της Ουάσινγκτον (σ.parapoda: του 1949, που ίδρυσε το ΝΑΤΟ). Έτσι, διαμιάς αποκαλύφτηκε η ουσία του Συμφώνου της Ουάσινγκτον: η δυνατότητα καταστολής των εθνικών ελευθεριών για το καλό των αμερικανικών συμφερόντων, για το καλό της πολιτικής των ΗΠΑ. Αυτή η πολιτική πολέμου έχει ήδη αποφέρει “καρπούς” στη Λατινική Αμερική.

Δεν θα πρέπει να ξεχνιέται ότι πριν από τρία χρόνια, όταν ο Γκονσάλες Βιντέλα – αυτός ο αισχρός πράκτορας του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ – έλαβε την απόφαση για κατασταλτικά μέτρα εναντίον του χιλιανού λαού, διακήρυξε: “Ο πόλεμος ξεκινά. Στέκομαι στο πλευρό των ΗΠΑ. Αν προκύψει η ανάγκη, θα ανοίξω πυρ εναντίον του λαού στους δρόμους”. Αυτό και έκανε. Αν υλοποίησε τα τρομοκρατικά του σχέδια μόνο κατά το ήμισυ, αυτό οφειλόταν αποκλειστικά στο γεγονός ότι αποκρούστηκε αποφασιστικά από το χιλιανό λαό.

Πρέπει και στο μέλλον, επίσης, ανηλεώς να πολεμάμε τους εχθρούς της ειρήνης και τις μαριονέτες τους. Οι αντιδραστικοί στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο, γνωρίζουν πολύ καλά ότι το πρόγραμμα ειρήνης που υποβλήθηκε από το Παγκόσμιο Συνέδριο Ειρήνης αποτελεί συντριπτικό πλήγμα στους σχεδιασμούς τους. Ανησυχούν έντονα γιατί εκατομμύρια άνθρωποι απαιτούν ένα Σύμφωνο Ειρήνης ανάμεσα στις πέντε Μεγάλες Δυνάμεις. Θεωρώ ότι μπορούμε να αναμένουμε μια παρόμοια ευγενή Έκκληση για ειρήνη από τη διανόηση της Λατινικής Αμερικής. Ας συνειδητοποιήσει αυτή την θετική επίδραση μιας τέτοιας πρότασης για την υπεράσπιση της ειρήνης. Όλες οι δολοπλοκίες και οι χειρισμοί πρέπει να συντριφτούν απέναντι στην ξεκάθαρη ιδέα αυτής της Έκκλησης. Δεν θα ήταν, άραγε, τερατώδες για οποιονδήποτε να διάκειται ενάντια στην ιδέα οι πέντε Μεγάλες Δυνάμεις να διασφαλίσουν την παγκόσμια ειρήνη; Δεν είναι, άραγε, τρομακτικό το ότι η προπαγάνδιση της ειρήνης θεωρείται έγκλημα από κάποιες κυβερνήσεις;

Η διανόηση στη Λατινική Αμερική πρέπει να δράσει αποφασιστικά στον αγώνα για την ειρήνη. Αυτός ο αγώνας θα πρέπει να ενώνει, μαζί με τις ελπίδες των λαών μας, ό,τι καλύτερο υπάρχει στις πολιτιστικές αξίες μας. Η ευθύνη μας είναι πράγματι μεγάλη. Οι εμπρηστές του πολέμου είναι έξω και επιδιώκουν να βυθίσουν την ανθρώπινη πρόοδο σε έναν ωκεανό από αίμα. Θέλουν πόλεμο για να εγκαινιάσουν μια περίοδο βάρβαρης καταστολής και αποικιακής εξουσίας. Διακυβεύεται η ανεξαρτησία αλλά και το μέλλον της Λατινικής Αμερικής. Ο αγώνας για την ειρήνη ανοίγει μπροστά μας νέες δημιουργικές δυνατότητες για υπεράσπιση των ευγενών ιδανικών μας και της μοίρας της Ηπείρου μας.

Μετάφραση από τα αγγλικά parapoda. Δημοσιεύτηκε στην αγγλική έκδοση της εβδομαδιαίας εφημερίδας “Για Διαρκή Ειρήνη, για τη Λαϊκή Δημοκρατία!”, όργανο του Γραφείου Πληροφοριών Κομμουνιστικών & Εργατικών Κομμάτων (Κομινφόρμ), Βουκουρέστι, Παρασκευή 15 Ιούνη 1951, φ.24 (136), σ.4.

 πηγη parapoda
μονταζ teo