Μετονομασίες

1953. Ένα αεροπλάνο με Άραβες επιβάτες, που κατευθυνόταν προς Παρίσι, έχασε τον έναν κινητήρα του μεταξύ Τουρκίας και Ρόδου και ο κυβερνήτης το προσθαλάσσωσε. Από τα τέσσερα θύματα, το ένα πέθανε από πνιγμό, γιατί ήταν κατάφορτο χρυσαφικών. Οι υπόλοιποι έφτασαν με αεροπλάνο της ίδιας εταιρείας στο Χασάνι.
Το τοπωνύμιο Χασάνι προφανώς διαμορφώθηκε στην περίοδο της τουρκοκρατίας και οφείλεται σε κάποιον Χασάν.

Δεκαετία 1950. Το παλιό αεροδρόμιο της Αθήνας βρισκόταν στο Χασάνι.

Αργότερα επικράτησε η ονομασία Ελληνικό. Το Ελληνικό προκύπτει από το «λοιμικό», δηλαδή από κάποιο λοιμοκαθαρτήριο που υπήρχε στην περιοχή.

Ποια είναι η Γαργαρέτα; Το Δεδέ Αγάτς; Η Γκιουμουλτζίνα, η Ζαβέρδα, η Ποδολοβίτσα, οι Κουκουβάουνες, η Μαγκουφάνα; Αναφέρω στην τύχη ονόματα πόλεων, χωριών και συνοικιών, που σήμερα λέγονται αλλιώς.

1923

Από το 1834 που ξεκίνησε η διαδικασία της αλλαγής των τοπωνυμίων με τον καταμερισμό της χώρας σε δήμους και κοινότητες, ακόμα δεν έχει τελειώσει. Και μαζί συνεχίζεται η αλλοίωση της παράδοσης. Σλάβικα, τούρκικα, αρβανίτικα, βλάχικα και άλλα τοπωνύμια εξοστρακίστηκαν και αντικαταστάθηκαν από αρχαία και αρχαιοπρεπή ονόματα. Οι λόγοι ήταν εθνικοί. Έπρεπε να αναστηθεί η αρχαιότητα και να συνδεθεί το παρόν της Ελλάδος με το ένδοξο παρελθόν της. Τα ονόματα έπρεπε να δείχνουν αυτήν ακριβώς την ιστορική συνέχεια.

Τουρκολίμανο, κατόπιν λιμήν Κουμουνδούρου και σήμερα Μικρολίμανο. Το 1925 η αρχαιόπληκτη επιτροπή που διόρθωνε τα τοπωνύμια του Πειραιά προσπάθησε να επαναφέρει το όνομα της αρχαιότητας. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς γιατί το όνομα Μουνιχία δεν είχε επιτυχία. Η Πολιτεία δεν ασχολήθηκε ούτε τότε ούτε αργότερα με τον αρχαιότερο αρχαιολογικό χώρο του Πειραιά και πολλές από τις αρχαιότητες καταστράφηκαν ή έκαναν φτερά.

Πολλά ονόματα μεταφράστηκαν στα ελληνικά και άλλα εξελληνίστηκαν. Το Κιλκίς, λόγω της σημασίας του στους Βαλκανικούς, γλίτωσε τη μετονομασία. Είχε γίνει πρόταση να του δοθεί καθαρευουσιάνικη αίγλη. Η Κιλκίς, της Κιλκίδος.
Είναι κι αυτός ένας τρόπος στη υπηρεσία παραχάραξης της ιστορίας και βρίσκει απήχηση σε όσους νέους δεν γνωρίζουν και σε όσους παλιούς δεν θέλουν να θυμούνται.
Τα Νέα Λιόσια έγιναν Ίλιον. Ο αρβανίτης Λιόσης και η μάγκα του έπρεπε να ξεχαστούν. Σήμερα σπάνια λέει κάποιος Νέα Λιόσια. Η ονομασία Ίλιον επικράτησε. Δεν συνέβη το ίδιο με τις Αχαρνές. Οι περισσότεροι προτιμούν την ονομασία Μενίδι.
Το Λιόπεσι σήμερα λέγεται Παιανία, το Χαρβάτι Παλλήνη, η Χασιά Φυλή, τα Κιούρκα Αφίδνες, το Κακοσάλεσι Αυλώνας.

1960

Η Μαγκουφάνα έγινε Πεύκη, οι Κουκουβάουνες Μεταμόρφωση, το παλιό Περχάμι, πιο γνωστό ως Μπραχάμι, έγινε Άγιος Δημήτριος.

1965, η οικοπεδοποίηση της Αττικής έχει αρχίσει.

Η ιδιαίτερη πατρίδα μου είναι το χωριό Χρυσοβίτσα, που βρίσκεται κάτω από το κάστρο των Κορόντων με τα κυκλώπεια τείχη. Κόροντα είναι το αρχαίο όνομα του χωριού. Πότε ονομάστηκε Χρυσοβίτσα δεν γνωρίζω, πάντως το σλάβικο αυτό όνομα παραδόξως δεν πειράχτηκε. Ίσως γιατί συσχετίστηκε με το πολύτιμο μέταλλο.

Το χρυσάφι της Χρυσοβίτσας ήταν τα καπνά της –τα ονομαστά ξηρομερίτικα καπνά– το αρχαίο δάσος με τις βελανιδιές και κάποιοι άνθρωποι με καρδιά μάλαμα.

Το θέμα της ονοματοδοσίας των δρόμων είναι μια άλλη πονεμένη ιστορία.
Έχουμε ξαναμιλήσει για την οδό Λυκαβηττού που για ένα διάστημα μετονομάστηκε σε Μακένζι Κινγκ για να τιμήσουμε τον Καναδό πρωθυπουργό και να δείξουμε την ευγνωμοσύνη μας για την καναδική βοήθεια.

1946

Η Βουκουρεστίου είχε γίνει Γιαν σματς, η Σταδίου Τσώρτσιλ, η Πανεπιστημίου Βενιζέλου και η Ακαδημίας Ρούζβελτ.

Στα Πατήσια υπάρχει η οδός Ουίλιαμ Κινγκ, κάθετος της Πατησίων. Η παλιά της ονομασία, οδός Χριστομάνου, τη συνέδεε με το κτήμα και την κλινική Χριστομάνου που βρισκόταν σε μικρή απόσταση στα Κάτω Πατήσια και όπου άφησε την τελευταία της πνοή η Μαρία Πολυδούρη το 1930.

1950. Το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής υπάρχει και σήμερα πνιγμένο στις πολυκατοικίες. Ελάχιστοι γνωρίζουν την ύπαρξη του κτήματος.

Διαβάζοντας νεότερη ελληνική λογοτεχνία αντιλαμβάνεται κανείς την αποσύνδεση από το ιστορικό παρελθόν. Τα χωριά και οι συνοικίες που αναφέρονται, πολλές φορές είναι άγνωστα στον αναγνώστη.

πηγη tetysolou