Οι πρώτες δημοτικές εκλογές στη Θεσσαλονίκη

Οι πρώτες εκλογές για τον δήμο της Θεσσαλονίκης έγιναν στις 25 Οκτωβρίου του 1925, δεκατρία χρόνια από την ενσωμάτωση της πόλης στον εθνικό κορμό. Πρώτος αιρετός δήμαρχος Θεσσαλονίκης ήταν ο δικηγόρος Μηνάς Πατρίκιος (1888-1960), πρόσφυγας από την Ανατολική Θράκη.

Η πρώτη δημοτική αρχή εγκαταστάθηκε μόλις το 1869 στην τότε τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη,
με κύριο έργο την καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων. Παράλληλα, λειτουργούσε και η Ελληνική Δημογεροντία, με πρόεδρο τον εκάστοτε μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, που επιλαμβανόταν των υποθέσεων των χριστιανών Ελλήνων υπηκόων του Σουλτάνου.
Μετά την απελευθέρωση της πόλης από το ελληνικό στρατό (26 Οκτωβρίου 1912), οι νέες αρχές διατήρησαν στον δημαρχιακό θώκο τον τουρκοεβραίο (ντονμέ) Οσμάν Σαίτ Μπέη έως τις 23 Αυγούστου του 1916, οπότε, μετά το βενιζελικό κίνημα της «Εθνικής Αμύνης», αντικαταστάθηκε από τον γιατρό Κωνσταντίνο Αγγελάκη (1874-1965). Ο Οσμάν Σαίτ Μπέης επανήλθε στη δημαρχία στις 15 Νοεμβρίου του 1920, μετά την εκλογική ήττα του Ελευθερίου Βενιζέλου και την άνοδο στην εξουσία του Λαϊκού Κόμματος υπό τον Δημήτριο Γούναρη. Παρέμεινε δήμαρχος Θεσσαλονίκης έως τη Μικρασιατική Καταστροφή, οπότε παύθηκε και εγκατέλειψε την Ελλάδα με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923. Μέχρι τις δημαρχιακές εκλογές του 1924 καθήκοντα δημάρχου Θεσσαλονίκης άσκησαν κατά σειρά οι βενιζελικοί Αθανάσιος Καλλιδόπουλος και Πέτρος Συνδίκας.
Οι πρώτες εκλογές στο Δήμο Θεσσαλονίκης έγιναν στις 25 Οκτωβρίου του 1925, επί δικτατορίας Θεόδωρου Πάγκαλου. Την έκπληξη έκανε ο δικηγόρος Μηνάς Πατρίκιος, που επωφελήθηκε από την πολυδιάσπαση του βενιζελικού στρατοπέδου και αναδείχθηκε πρώτος αιρετός δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Ο Πατρίκιος υποστηρίχθηκε από το Εργατικό Κέντρο, το ΚΚΕ, το προσφυγικό στοιχείο της πόλης και μερίδα του Λαϊκού Κόμματος, που ήθελε πάση θυσία την ήττα του βασικού βενιζελικού υποψηφίου Κωνσταντίνου Αγγελάκη.
Επί 40.000 εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, στις εκλογές της 25ης Οκτωβρίου 1925 ψήφισαν μόλις 17.449 άτομα σε 59 εκλογικά τμήματα. Οι υποψήφιοι δήμαρχοι έλαβαν:

• Μηνάς Πατρίκιος, 5.279 ψήφους (30%).
• Κωνσταντίνος Αγγελάκης (βενιζελικός), 4.536 ψήφους (26%).
• Παναγιώτης Οικονόμου, 3.327 ψήφους (18%). Υποστηρίχθηκε από το Κόμμα των Ελευθεροφρόνων του Ιωάννη Μεταξά.
• Πέτρος Συνδίκας (βενιζελικός), 2.640 ψήφους (12%).
• Κωνσταντίνος Ζήσης, 829 ψήφους (5%). Υποστηρίχθηκε από μερίδα του Λαϊκού Κόμματος.
• Γεώργιος Καρβωνίδης (βενιζελικός), 507 ψήφους (3%).
• Νικόλαος Γερμανός (αντιβενιζελικός, ιδρυτής της ΔΕΘ), 283 ψήφους (1,5%).

Η εκλογή του «εργατοπρόσφυγος και κομμουνίζοντος» Πατρίκιου προκάλεσε αναταραχή στον αστικό κόσμο. Η βενιζελική εφημερίδα «Μακεδονικά Νέα» κάλεσε «πολιτικούς και στρατιωτικούς να μην καθίσουν με σταυρωμένα τα χέρια μπροστά στον κίνδυνο που δημιούργησε η άλωση της δημαρχίας από κομμουνιστές». Ο δικτάτορας Πάγκαλος, με το αιτιολογικό ότι ο Πατρίκιος δεν συγκέντρωσε το απαιτούμενο 15% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, ακύρωσε τις εκλογές και προκήρυξε νέες για τις 20 Δεκεμβρίου του 1925.
Το αποτέλεσμα της επαναληπτικής εκλογής ήταν θριαμβευτικό για τον Πατρίκιο. Συγκέντρωσε 7.335 ψήφους (50,6%), έναντι 4.504 ψήφων του Κωνσταντίνου Αγγελάκη (31,1%), που κατέβηκε αυτή την φορά με την υποστήριξη του δικτάτορα Πάγκαλου. Οι άλλοι δύο υποψήφιοι, ο αντιβενιζελικός Παναγιώτης Οικονόμου και ο βενιζελικός Γεώργιος Καρβωνίδης, συγκέντρωσαν, αντίστοιχα, 1.750 ψήφους (12,1%) και 900 ψήφους (6,2%).
sansimera.gr/